Zastanawialiście się kiedyś, gdzie są Wasze ukochane samochody z lat dziewięćdziesiątych? Gdzie teraz jeździ Wasz Golf II i Audii 80?
Śpieszymy z odpowiedzią: wiodą przyjemny żywot na zakurzonych drogach Serbii, wśród pól i nieotynkowanych domów z czerwonych pustaków. To był powtarzający się widok na naszej trasie wiodącej bocznymi drogami. Ale Serbia ma też drugą, bogatą twarz kraju rozwijającego się. Na mapie jest kawałkiem terenu wyrwanym z Unii Europejskiej, przez nią wiedzie główna droga tranzytowa do Bułgarii i Turcji, po autostradzie śmigają klimatyzowane samochody. Wjeżdżając do miast widzimy zadbane deptaki pełne ludzi przyjemnie spędzających czas w popularnych kawiarniach a darmowy, bezprzewodowy internet zaciera granicę bycia i niebycia w EU. Niestety jest czarny punkt na mapie, który nie pozwoli wejść Serbii do wspólnej Europy – nierozwiązany konflikt w wielonarodowościowym Kosowie, gdzie Serbowie bez końca będą się licytować z Albańczykami kto i kiedy wyrządził więcej krzywd.
Niezależnie z jaką Serbią się stykaliśmy, biedniejszą czy bogatszą, witano nas z uśmiechem i serdecznością. Pierwszy zapamiętany przez nas obraz po przekroczeniu granicy to wóz konny a na nim para z kilkumetrowym dobytkiem przeróżnych przedmiotów, z jednej strony przypominający górę śmieci, z drugiej stos artefaktów, którym można nadać „drugie życie”.
Obraz przypomina kadr z brazylijskiego dokumentu „Waste Land” o ludziach pracujących na wysypisku śmieci, w którym bohater mówi: „Pokaż mi swoje śmieci, a powiem Ci kim jesteś”. Z parą na wozie oprócz spojrzeń, wymieniliśmy niewinne uśmiechy. To miłe, zwłaszcza, że ostatnie lata w dużych miastach, jak Warszawa czy Birmingham, przez które codzienne przejazdy na rowerach były bardziej anonimowe i niewidoczne.
Naszym głównym punktem było odwiedzenie Ostojićeva, małej wioski na pograniczu serbsko – węgiersko – rumuńskim w której niegdyś osiedlili się emigranci z Wisły. Ich potomków nie spotkaliśmy, pewnie dlatego, że dwa dni spędziliśmy w domu pani Renaty, która 44 lata temu przeniosła się tu z Wrocławia. Dom wypełniony opowieściami i dziećmi sąsiadów, których gospodyni od lat uczy polskiej kultury. To nietypowe doświadczenie usłyszeć romskie i serbskie dzieci śpiewające nasze piosenki.
Omijając drogi płatne, nasza trasa wiodła głównie przez pola i góry. Bliskość natury nasuwała raz po raz zaskakujące pytania: „Kiedy ostatnio widziałeś świetliki?”, „Jak bociany decydują czy osiedlić się w Polsce czy w Serbii?” (Na szczęście nie muszą zwracać uwagi na politykę danego kraju, czy fakt, że gniazdo leży na terenie Unii Europejskiej lub nie).
Kilka nocy spędziliśmy w miastach w Nowym Sadzie, Belgradzie i Niszu. Naszymi gospodarzami byli: Ivan – animator podróżujący nie tylko po festiwalach filmowych, ale także karetką po byłych krajach związku radzieckiego. I Milena specjalistka od science fiction i aplikacji internetowej do organizacji klas w szkołach gdzie każdy uczeń zamienia się w kosmicznego awatara.
